Kwalifikacja wynagrodzenia zapłaconego na rzecz kontrahenta tytułem zrzeczenia się roszczeń na podstawie ugody jako koszt uzyskania przychodu spółki może budzić wątpliwości organów podatkowych, które z reguły stoją na stanowisku, że tego typu wydatki powinny być indywidualnie pod katem spełnienia ogólnej definicji kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z przepisami poniesiony wydatek może być przez podatnika uznany za koszt podatkowy pod warunkiem łącznego spełnienia następujących warunków:

• jego poniesienie  następuje w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• istnieje związek pomiędzy wydatkiem a uzyskaniem przychodów (zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów),
• brak jest wyraźnego wyłączenia przez ustawodawcę danego wydatku z kosztów uzyskania przychodów.

Nie powinno budzić wątpliwości, że poniesienie wydatku na podstawie ugody następuje w związku z prowadzaną działalnością gospodarczą. Jednocześnie, zapłata tytułem zrzeczenia się roszczeń odszkodowawczych na podstawie ugody pozasądowej nie została w ustawie wskazana jako wydatek nie stanowiący kosztu uzyskania przychodu.

Powodem sporu z fiskusem może okazać się jednak ustalenie, czy istnieje związek przyczynowo – skutkowy między poniesieniem przez podatnika wydatku tytułem ugody a uzyskaniem bądź zachowaniem albo zabezpieczeniem przez niego źródła przychodów.

Argumentem przemawiającym przeciwko istnieniu takiego związku jest fakt, iż ugoda najczęściej zawierana jest w celu zakończenia sporu i minimalizacji kosztów (strat), jakie podatnik będzie zobowiązany ponieść na wypadek negatywnego rozstrzygnięcia sporu. Jak wskazują organy podatkowe, samo działanie polegające na ograniczeniu uszczuplenia majątku nie przekłada się automatycznie na działanie w celu zabezpieczenia źródła przychodów (vide: wyrok NSA z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt II FSK 460/10). Jednakże, argumentem przemawiającym za istnieniem takiego związku może być wola stron do kontynuowania współpracy w przyszłości w celu osiągania wzajemnych korzyści, wyrażona konkretnymi zapisami porozumienia zawieranego przez strony – przykładowo dotyczącymi rabatów dla przyszłych transakcji sprzedażowych. Jeśli podatnik wykaże, że głównym celem zawieranej ugody jest umożliwienie kontynuacji współpracy i osiąganie z tego tytułu przychodów w przyszłości, wydatek w postaci opłaty tytułem zrzeczenia się roszczeń będzie mógł zostać przez niego zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Kluczowe dla sprawy jest bowiem wykazanie, że rozwiązanie takie leży w ekonomicznym interesie stron, pozwalając na zakończenie długoletniego sporu, co z kolei pośrednio umożliwi podatnikowi skoncentrowanie się w działalności na generowaniu przychodów (a nie toczeniu sporów).

Sądowe rozstrzygnięcie sporu z kontrahentem o odszkodowanie może być nie tylko kosztowne, ale i czasochłonne. Przy negocjowaniu treści ugody sądowej warto przeanalizować również kwestie podatkowe oraz w miarę możliwości uwzględnić zapisy wskazujące na związek wydatków z obecnymi i przyszłymi przychodami podatnika.