Poprawne określenie, czy dla planowanej przez podatników transakcji sprzedaży nieruchomości zastosowanie znajdzie zwolnienie z podatku VAT, czy też może sprzedaż opodatkowana być musi według stawki podstawowej, zdaje się wciąż sprawiać nie tylko podatnikom, ale i organom podatkowym problemy. Wyraz temu dał Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 23 lutego 2016 r. (sygn. akt I FSK 1573/14), kierując do Trybunału Sprawiedliwości Europejskiej pytanie prejudycjalne w zakresie zgodności przyjętej w polskim prawie definicji pierwszego zasiedlenia (rzutującej na uprawnienie do zwolnienia) i dyrektywy 2006/112/WE.

Przypomnijmy: w myśl polskich przepisów zwolniona od VAT jest dostawa budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:

1. dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
2. pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Przy czym, pierwszym zasiedleniem jest oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:

1. wybudowaniu lub
2. ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Wątpliwości budzi zastrzeżenie, by oddanie do użytkowania następowało w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu – a więc dostawy bądź usługi. Literalne brzmienie przepisu prowadzić może do wniosku, jak wskazał w postanowieniu NSA, że nie dochodzi do oddania do użytkowania budynku po jego wybudowaniu (lub ulepszeniu), mimo jego faktycznego zasiedlenia, jeśli czynności tej nie towarzyszy dostawa lub usługa. Taka interpretacja przepisów prowadzi do wniosku, że transakcja sprzedaży przez podatnika budynku przez niego wybudowanego i użytkowanego przez np. 20 lat nie będzie korzystać ze zwolnienia lecz dzierżyć ten sam los podatkowy co sprzedaż budynku zaraz po jego wybudowaniu – wszak pierwsze zasiedlenie miałoby miejsce dopiero w ramach transakcji sprzedaży. Próżno szukać podobnej regulacji w dyrektywie 2006/112/WE – dyrektywa posługuje się wprawdzie pojęciem pierwszego zasiedlenia, lecz go nie definiuje wprost.

W dotyczącym tej tematyki orzecznictwie jak i w wydawanych interpretacjach podatkowych spotkać się można zarówno ze stanowiskiem, że wskazane powyżej wąskie rozumienie pojęcia pierwszego zasiedlenia jest słuszne, jak i z bardziej liberalnym poglądem. Szczególnie interesujące jest tu orzeczenie NSA z dnia 14 maja 2015 r., sygn. akt II FSK 382/14, w którym sąd stwierdził, iż polski ustawodawca dokonał zawężenia definicji pierwszego zasiedlenia względem definicji wynikającej z dyrektywy, wprowadzając do niej ograniczenie związane z oddaniem do użytkowania w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu.

TSUE wydając wyrok w niniejszej sprawie, której nadano już sygnaturę C-308/16 Kozuba Premium Selection, powinien rozwiać wątpliwości polskich podatników co do odpowiedniego opodatkowania podatkiem VAT przeprowadzanych przez nich transakcji na nieruchomościach. Warto mieć na względzie, że transakcje te, nierzadko opiewając na bardzo wysokie kwoty, w świetle niejasnych przepisów nieść mogą z sobą znaczące ryzyko podatkowe. Narzędziem ograniczającym to ryzyko podatkowe jest na dzień dzisiejszy wystąpienie o interpretację podatkową, co wymaga jednakże od stron transakcji cierpliwości – fiskus wyda interpretację w ciągu 3 miesięcy od daty wpłynięcia wniosku.

Na dzień publikacji niniejszego artykułu nie jest niestety znany termin rozprawy.