Chcesz być informowany o wszystkich wydarzeniach w ATA Finance?
Nie masz czasu, żeby śledzić naszą stronę?

Zapisz się na newsletter!

Uregulowanie zobowiązania poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego – skutki podatkowe od 1 stycznia 2015 r.

2015-03-10

Wraz z wejściem w życie od 1 stycznia 2015 r. nowelizacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zmianie ulega ocena skutków podatkowych regulowania zobowiązań wobec swoich wierzycieli w formie niepieniężnej. Podmiot regulujący zobowiązanie poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego powinien ustalić dochód do opodatkowania.

Do końca 2014 r. brak przepisów w tym zakresie prowadził do sporów pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi, które prezentowały stanowisko, że na skutek wykonania świadczenia niepieniężnego (np. poprzez przeniesienie własności nieruchomości tytułem uregulowania zobowiązania) dochodzi do przeniesienia własności składnika majątkowego, którego skutki podatkowe należy ustalać na równi z odpłatnym zbyciem. Argumentacji takiej w większości nie akceptowały sądy administracyjne, rozstrzygając w większości przypadków spory na korzyść podatników z uwagi na literalną wykładnię przepisów podatkowych, które nie przewidywały wprost zrównania skutków podatkowych transakcji odpłatnego zbycia składnika majątkowego z uregulowaniem zobowiązania poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego.

Obowiązujące od 1 stycznia 2015 r. przepisy podatkowe zawierają podstawę prawną umożliwiającą opodatkowanie tego typu zdarzeń. Znowelizowane przepisy wydają się być szczególnie istotne dla spółek wypłacających dywidendy w formie rzeczowej – np. poprzez  przeniesienie praw własności do nieruchomości, czy przekazanie części udziałów w innych podmiotach, a także posiadających zobowiązania w postaci pożyczek bądź kredytów i chcących uregulować je poprzez wykonanie świadczeń niepieniężnych.

W przypadku, gdy podatnik reguluje zobowiązanie poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego, przychodem podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego.

Po stronie dłużnika regulującego zobowiązanie w formie niepieniężnej kwestia ustalenia kosztów uzyskania przychodów nie została doprecyzowana. Wydaje się, że w tej sytuacji przyjąć można, że kosztem tym będzie równowartość ceny nabycia, kosztu wytworzenia lub wartości środka trwałego bądź wartości niematerialnej i prawnej, po pomniejszeniu o dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne. Tak więc w przypadku, gdy wysokość zobowiązania zostanie uregulowana poprzez przekazanie składnika majątkowego, którego wartość rynkowa równa jest wartości zobowiązania,                      a który został zakupiony przez spółkę za cenę niższą niż aktualna cena rynkowa,  dochodem będzie różnica pomiędzy jego wartością rynkową a ceną nabycia.

Przykład: Spółka A posiada zobowiązanie z tytułu pożyczki w wysokości 100 wobec spółki B. Z uwagi na problemy z płynnością finansową spółki A, spółki A i B doszły do porozumienia, iż zobowiązanie zostanie uregulowane poprzez przekazanie własności nieruchomości gruntowej nabytej w przeszłości za 80 (obecna wartość rynkowa wynosi 100, a nieruchomość gruntowa nie podlega amortyzacji). Na skutek wykonania zobowiązania w taki sposób, po stronie spółki A powstanie dochód do opodatkowania w wysokości 20.

Dodatkowo na uwagę zasługuje uregulowanie w zmienionym art.15 ust. 1i ustawy o CIT dotyczące sposobu ustalania kosztów uzyskania przychodów po stronie wierzyciela. W momencie dokonania odpłatnego zbycia uprzednio nabytych rzeczy lub praw na skutek uregulowania zobowiązania w formie wykonania świadczenia niepieniężnego, za koszt ten przyjmuje się równowartość wierzytelności (należności) uregulowanej przez wykonanie świadczenia niepieniężnego (w naturze) pomniejszonej o naliczony w związku z przekazaniem tego świadczenia niepieniężnego podatek od towarów i usług.

Przyjmując, że spółka ureguluje swoje zobowiązania poprzez przeniesienie składnika majątku, tj. np. przekazanie wierzycielowi prawa własności do nieruchomości, której wartość rynkowa będzie wyższa od wielkości regulowanego zobowiązania, to zgodnie z nowymi przepisami przychód spółki powinien zostać ustalony jako równowartość wartości rynkowej przekazanego mienia.  Jednak wierzyciel, aby dokonać odpisów amortyzacyjnych, czy też sprzedać nabytą nieruchomość, określi jej wartość początkową na podstawie wartość uregulowanej wierzytelności (a nie wartości rynkowej składnika majątkowego).  Tym samym mamy do czynienia z brakiem spójności strony przychodowej dłużnika                     i strony kosztowej wierzyciela. Tak powstała różnica wydaje się być nielogiczna i może rodzić niejasności.

Problem nie powstaje, gdy wartość rynkowa przekazywanego składnika majątku będzie niższa od wysokości zobowiązania spółki wobec wierzyciela.

Na uwagę zasługuje fakt, że regulowanie zobowiązań – szczególnie wypłata dywidendy – w formie rzeczowej jest powszechną praktyką wśród przedsiębiorców. Problemy z płynnością finansową,  czy konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów związanych np. z zaciągnięciem kredytu na wypłatę zobowiązania, przyczyniały się do częstego regulowania zobowiązań poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego. Po nowelizacji przepisów od 1 stycznia 2015 r. podatnicy przed dokonaniem takiej transakcji powinni oszacować związane z tym skutki podatkowe.