Zagraniczne podmioty planujące wykorzystać potencjał i wiedzę polskich naukowców i badaczy liczyć się muszą z ryzykiem, że podjęcie z nimi współpracy może, w pewnych okolicznościach, spowodować powstanie zakładu podatkowego w Polsce. Zbadania bowiem wymaga, czy świadczona przez nich praca faktycznie ma charakter pomocniczy i przygotowawczy a nie mieści się w podstawowej działalności podmiotu, na co wskazał Dyrektor KIS w wydanej 7 lutego 2018 r. interpretacji indywidualnej (sygn. 0114-KDIP2-1.4010.344.2017.2.AJ). W przypadku potwierdzenia istnienia zakładu na terytorium Polski, cześć zysków osiąganych w ramach działalności będzie musiała zostać opodatkowana w Polsce.

Amerykańska spółka, której, jak wskazała ona w stanie faktycznym, podstawowym przedmiotem działalności są usługi obejmujące pośrednictwo oraz wsparcie sprzedaży, a także usługi badawczo-rozwojowe związane z sektorem energetycznym i ochrony środowiska. Główna działalność badawczo-rozwojowa spółki prowadzona jest poprzez oddział w Irlandii. Niemniej, spółka planuje podjąć współpracę także i z badaczami z Polski - początkowo w oparciu o umowy cywilnoprawne, a w przyszłości - także i umowy o pracę. Do obowiązków i zadań polskich badaczy należeć ma prowadzenie badań z wykorzystaniem niektórych badawczo-rozwojowych aktywów i sprzętu należącego do spółki. Żadne inne zasoby Spółki, ani podstawowe, ani też pomocnicze (np. księgowe), nie będą przeznaczane w Polsce na wsparcie działalności badaczy. Swoje badania prowadzić oni mają w lokalu wynajmowanym przez spółkę. Wnioskodawca wskazał także, że badacze nie będą pozyskiwać zleceń, nie będą oni także wprowadzać na rynek lub publikować wyników badań i prac, ani też angażować się w działalność Spółki w jakikolwiek inny sposób wykraczający poza zakres ich zadań badawczo-rozwojowych. Niemniej nie oznacza to, że wyniki ich pracy nie będą przedmiotem obrotu – menadżerowie w USA negocjować i zawierać będą umowę na usługi badawczo-rozwojowe lub sprzedaż wyników B+R z podmiotem zewnętrznym. Nadto, polscy badacze nie będą również posiadali jakiegokolwiek upoważnienia, w tym pełnomocnictwa, do reprezentowania spółki względem osób trzecich.

Kwestią wymagającą ustalenia było czy stała placówka powstała wskutek prowadzenia przez polskich badaczy działalności B+R w sposób stały, w wynajmowanym lokalu, spełnia wymogi do uznania jej za stałą placówkę utrzymywaną do celów reklamowych, dla dostarczenia informacji, dla badań naukowych lub dla podobnej działalności o przygotowawczym lub pomocniczym charakterze, prowadzonej dla przedsiębiorstwa. Taka bowiem w myśl art. 6 ust. 3 obowiązującej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania między USA a Polską nie stanowi zakładu. Jak wynika z Komentarza do Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku, ustalenie, czy dana działalność ma charakter przygotowawczy lub pomocniczy, oparte być powinno o stwierdzenie, czy działalność stałej placówki stanowi istotną i znaczącą część działalności przedsiębiorstwa jako całości. Czynności przygotowawcze poprzedzają wykonanie czynności podstawowej, pomocnicze natomiast jej towarzyszą bądź następują po niej. W sytuacji, gdy cel stałej placówki jest zbieżny z celem przedsiębiorstwa jako całości, nie można mówić o prowadzeniu działalności o charakterze pomocniczym. Jednocześnie, jak wskazuje się w literaturze przedmiotu, jeśli działalność placówki obejmuje opracowywanie raportów, komentarzy i analiz, to nie jest to także pozyskiwanie informacji.

Organ podatkowy przypomniał, że zgodnie z Komentarzem do Modelowej Konwencji OECD określenie „placówka” obejmuje każde pomieszczenie, środki lub urządzenia wykorzystywane do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa. Dysponowania placówką nie należy rozumieć w sensie prawnym, lecz czysto faktycznym. Jednocześnie, aby placówka mogła ustanowić zakład, przedsiębiorstwo musi za jej pośrednictwem całkowicie lub częściowo prowadzić działalność gospodarczą (która niekoniecznie mieć musi charakter produkcyjny – może być np. działalnością handlową), korzystając z personelu obejmującego pracowników i inne osoby zależne (tj. otrzymujące instrukcje z przedsiębiorstwa). Ponadto, placówka musi być „stała” – tj. istnieć musi więź między placówką a określonym punktem geograficznym.

W przedmiotowym stanie faktycznym można więc było uznać, że amerykańska spółka posiada w Polsce stałą placówkę, przez którą częściowo prowadzona będzie działalność przedsiębiorstwa, przy wykorzystaniu personelu i wynajmowanego lokalu. Niemniej nie można zdaniem organu uznać, że placówka ta utrzymywana będzie wyłącznie w celu uzyskiwania informacji bądź też na cele przygotowawcze i pomocnicze, co wyłączałoby powstanie zakładu podatkowego na mocy przepisów szczególnych. Działalność polskich badaczy będzie identyczna z jednym z obszarów działalności spółki (B+R), stanowiąc istotną i znaczącą część działalności przedsiębiorstwa jako całości.

Konsekwencją powstania zakładu podatkowego w Polsce jest konieczność opodatkowania w Polsce dochodów generowanych przez położny na jej terytorium zakład.

Omawiana interpretacja indywidualna zwraca uwagę na bardzo istotną kwestię – pozornie podobne czynności mogą bowiem w przypadku jednych podmiotów nie prowadzić do powstania zakładu podatkowego, w innych natomiast już tak. Każdy przypadek wymaga indywidualnej oceny i szerszego spojrzenia na działalność przedsiębiorstwa jako całości. Działalność badawcza może w pewnych przypadkach stanowić działalność o charakterze przygotowawczym, poprzedzającą np. procesy produkcyjne, nie konstytuując tym samym zakładu podatkowego (nawet w sytuacji zaistnienia stałej placówki). Jeśli jednak podmiot co do zasady zajmuje się działalnością w obszarze B+R, sprzedając jej wyniki podmiotom trzecim (a nie korzystając z nich na własne potrzeby), może się okazać, że konieczne będzie rozliczenie podatku dochodowego w kraju położenia stałej placówki taką działalnością się zajmującej.

Barbara Otrzonsek, konsultant podatkowy, ATA Tax Sp. z o.o.