Od 1 stycznia 2017 r. w związku z nowelizacją ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorcy zobowiązani są dokonywać płatności na rzecz innych przedsiębiorców za pośrednictwem rachunku bankowego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł. Zmiana ta ma też wpływ na zasady ustalania kosztów uzyskania przychodów w związku z ponoszeniem wydatków, za które zapłata realizowana jest w formie gotówkowej.

Przedsiębiorcy będący podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych, którzy pomimo istnienia obowiązku będą dokonywać płatności za transakcje powyżej 15 tys. zł w formie gotówkowej nie będą uprawnieni do zliczenia takiego wydatku do kosztów uzyskania przychodów (art. 22p ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.).

W przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatku, za który należność została uregulowana bez pośrednictwa rachunku bankowego, podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą zobowiązani są do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów albo w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększenia przychodów – w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Zasady te dotyczą również wydatków na nabycie lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych. W przypadku poniesienia wydatku w kwocie przekraczającej 15 tys. zł i uregulowania go w formie gotówkowej podatnicy nie będą mieli zatem możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla celów podatkowych (odpisy amortyzacyjne nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodów).

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami zasady te dotyczą również dokonania płatności po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej i po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, przy czym w takiej sytuacji zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów następuje za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności, albo za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.

Na mocy przepisów przejściowych znowelizowane zasady ustalania kosztów uzyskania przychodów w związku z realizowaniem płatności gotówkowych powyżej 15 tys. zł mają zastosowanie do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2016 r. Ponadto zmienione zasady nie mają zastosowania do płatności dotyczących wydatków zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2017 r.